در آخرین روز حضور خود در ساختمان قدیمی وزارت اقتصاد در باب همایون صریح‌ترین سخنان یک مستعفی از کابینه نهم را بر زبان راند.
دانش جعفری از برخی سخنان و دیدگاه‌های کارشناسی‌نشده رئیس‌جمهوری انتقاد کرد، وزیر کار را مخاطب قرار داد، بازرسی ریاست جمهوری را مورد انتقاد قرار داد، رئیس دیوان محاسبات را به علت دخالت‌های غیرکارشناسی در اقتصاد سرزنش کرد و در آخر، بغضش را با خواندن شعر « ای دوست قبولم کن و جانم بستان/ مستم کن و از هر دو جهانم بستان/
با هرچه دلم قرار گیرد بی‌تو / آتش به من اندر زن و آنم بستان» خالی کرد.
به گزارش فارس، وزیر سابق اقتصاد مهم‌ترین ویژگی دوران کاری خود را آن دانست که «بسیاری از مفاهیم پذیرفته شده علم اقتصاد در دنیای امروز از قبیل تاثیر نقدینگی در تورم یا چگونگی تقسیم کار مطلوب بین دولت و مردم زیر سؤال رفت، به برنامه چهارم به عنوان سندی لازم‌الاتباع نگاه نمی‌شد و در عین حال هیچ تلاشی برای تغییر آن نیز نمی‌شد.»
دانش جعفری از اینکه مسائل جنبی دست چندم کشور مثل تعیین ساعت کار بانک‌ها، تبدیل به مسئله دست اول کشور می‌شوند، ابراز ناخشنودی کرد و از گروه‌های فشار سخن گفت: «در مسائل جاری و اجرایی دستگاه‌های وابسته نیز ما همواره شاهد فعالیت گروه‌های فشار بودیم که سعی می‌کردند با اطلاع‌رسانی غلط حرکت امور را در جهت مورد نظر خود تغییر دهند. در موارد زیاد پیامک‌های دسته‌جمعی قبل از رسیدن حکم به ما دریافت می‌شد، در حالی که در موارد زیادی به اقتصاد کشور آسیب می‌رساندند.»
وزیر مستعفی اقتصاد از سایه افکندن مسائل بیرونی بر کار وزارت متبوعش شکایت کرد و اظهار داشت: مشکل با مجلس، مشکل با اشخاص خاص، مشکل با صدا وسیما، مشکل با روزنامه‌ها، مشکل با نامزدهای رقیب در انتخابات قبلی ریاست جمهوری و مشکل با نامزدهای بالقوه در انتخابات دهم، هرکدام به تنهایی کافی بودند که حرکت تند و سریع و پرشتاب را از دستگاه‌های اجرایی بگیرند.
وی چهارمین رویداد مهم دوره فعالیت خود در وزارت اقتصاد را تحریم گسترده اقتصادی آمریکا و متحدانش بر ضد کشورمان عنوان کرد و به عملکرد دستگاه‌های زیر مجموعه خود در این ارتباط، نمره مثبت داد.
انتقادات غیرکارشناسی
وی سپس به فشارهای داخلی گریز زد و افزود: «آنچه در این کارزار ابهام انگیز است، اینکه در این دوره که بیشترین فشار خارجی به نظام مالی کشور وارد می‌آمد به ویژه در بخش بانک و بیمه، عده‌ای نیز در داخل با نقد غیرمنصفانه موجبات تضعیف آن را فراهم می‌کردند.
انتقادهایی که می‌شد گاهی به اتهام و شبهه ربوی بودن بعضی از عملیات بانکی، گاهی به خاطر بالا بودن سود بانکی، گاهی برای تبدیل بانک‌ها به بانک قرض‌الحسنه، گاهی به دلیل داشتن ارتباط سیاسی بعضی از مدیران با بعضی از اشخاص بانفود، گاهی به خاطر معوق شدن بازپرداخت‌ها، گاهی به خاطر دادن تسهیلات به اشخاص خاص و گاهی به خاطر ندادن تسهیلات کافی به طرح‌های مورد نظر دولت و در آخر هم باید به داستان بیمه ایران اشاره کرد که در نهایت همه مطلع شدند، اما موجبات تضعیف نظام بیمه‌ای کشور را فراهم کرد.»
مداخله غیرکارشناسان در اقتصاد
دانش جعفری در ادامه سخنان خود، به انتقاد شدید از مداخله افراد غیرکارشناس در عرصه اقتصاد کشور پرداخت و گفت: «آتش تهیه حملات علیه نظام بانکی و بیمه کشور، عموماً از طرف کسانی ریخته می‌شد که حتی یک روز هم سابقه فعالیت در نظام بانکی و بیمه‌ای کشور را نداشتند و صرفاً با برداشت‌های غیراجرایی خود عملکرد این مجموعه‌ها را نظاره می‌کردند. عده‌ای سعی می‌کردند با اعمال‌نظرهای مختلف در ظاهر تحولی بوجود آورند ولی ما عملاً مشاهده کردیم که آنها دارند این مجموعه‌های ارزشمند را از کار می‌اندازند، زیرا که طرحی جایگزین نداشتند و صرفاً از وضع موجود ایراد می‌گرفتند.»
وی مقاومت خود در برابر فشارها را به مقاومت امام خمینی در مقابل فشارها برای انحلال ارتش تشبیه کرد و افزود: «در طرح مربوط به انحلال سازمان برنامه هم دیده بودم که این اقدام حساب‌شده نبود و جز ایجاد سرخوردگی و یأس برای کارکنان این سازمان عظیم، اثر دیگری نداشت.»
دوره هیجانی
وزیر سابق اقتصاد دوره کاری خود را دوره هیجانی خواند و ویژگی آن را در این دانست که «هر کس به خود اجازه می‌داد در مسائل کلان اقتصادی کشور دخالت کند» و سپس با ابراز تعجب افزود: «نمی‌دانم چه فایده‌ای از این کار می‌بردند.»
انتقاد از دیوان محاسبات
دانش جعفری در ادامه سخنانش، رئیس دیوان محاسبات را مورد انتقاد خود قرار داد و گفت: «یک بار آقای دکتر رحیمی رئیس کل دیوان محاسبات در یک مصاحبه داخلی-خارجی اعلام کرد که یکی از قراردادهای نفتی که در دولت قبل منعقد شده است، مسئه‌دار است و باید این قرارداد را که 20 میلیارد خسارت به کشور می‌زند، لغو شود. هم من و هم وزیر نفت جداگانه با ایشان صحبت کردیم و گفتیم این نحوه رفتار شما با قراردادهای بین‌المللی حیثیت ما را زیر سؤال می‌برد و دیگر در بستن قراردادهای جدید به ما اعتماد نمی‌کنند. اگر اشکالی وجود دارد باید آن را رفع کرد نه اینکه با مصاحبه مطبوعاتی هو و جنجال راه بیندازیم. از طرف دیگر دلیلی وجود ندارد که قبل از اینکه این پرونده رسیدگی و حکمی صادر شده باشد این بحث‌ها رسانه‌ای شود. ایشان خیلی ساده گفت: من از شما دستور نمی‌گیرم، بعد از آن با هیأت رئیسه مجلس صحبت کردم و خوشبختانه آنها با روش‌های خود، فتیله این بحث را پائین آوردند. به نظر می‌رسد ریشه این هیجانات برمی‌گردد به یکسری اطلاعات کارشناسی نشده یا پردازش نشده که بدون بررسی به مراجع بالاتر می‌رسد.»
دامپزشک در بازرسی ریاست جمهوری
دانش جعفری در ادامه انتقادات صریحش، بازرسی ریاست جمهوری را مورد سرزنش قرار داد و گفت: « در قسمت بازرسی رئیس جمهوری افرادی نفوذ کرده بودند که جزو ناراضی‌های دستگاه‌ها بودند. عده‌ای هم بودند که صلاحیت پذیرش شغل را نداشتند. به طور مثال معاون اقتصادی بازرسی یک دامپزشک بود. قاعدتاً اشراف او به مسائل اقتصادی نمی‌تواند بالا باشد. این افراد با دسترسی محدودی که داشتند، به خود اجازه می‌دادند در مسائل پیچیده گزارش تهیه کنند و با دسترسی آسانی که به مقام بالا داشتند، ذهنیت کارشناسی نشده خود را منتقل کنند.
اینها مدیران بالای دستگاه‌های اجرایی، حتی وزرا را نیز که منتخب مجلس رئیس جمهوری بودند و از مجلس رأی اعتماد گرفته بودند، به راحتی زیر سؤال می‌بردند و در موارد بسیاری باعث شکل‌گیری مدیریت دوگانه یا موازی در دستگاه‌ها می‌شدند.»
وی تهیه این نوع گزارش‌ها را فقط مختص بازرسی رئیس جمهور ندانست و گفت: «از اشخاص درون دستگاه‌ها هم استفاده می‌شد، گاهی با تشویق و گاهی هم با تهدید. ولی ویژگی همه این گزارش‌ها این بود که با رئیس دستگاه مشورت نمی‌شد و به یک‌باره تصمیم بر علنی شدن گزارش می‌گرفتند. یک‌بار نامه آوردند که کلیه مدیران شعب خارجی بانک‌ها به دلیل اینکه بازنشسته هستند باید برکنار شوند؛ کی؟ موقعی که تحریم بانکی شروع شده بود! یک‌بار نامه آوردند که گروهی از مدیران سطح میانی بانک‌ها به دلیل حرف گوش نکردن باید برکنار شوند. از 6 ماه قبل فشار برای برکناری بی‌دلیل آقای درخشنده، این جانباز فعال که الحق نقش برجسته‌ای در بازسازی بانک سپه داشت، شروع شد ولی من همه اینها را علیه منافع ملی می‌دانستم و لذا همکاری نکردم.»
بیمه ایران
دانش جعفری سپس به ماجرای بیمه ایران اشاره کرد و علت این همه جار‌و‌جنجال در این مورد را «یک گزارش ساده در مورد تخلف مدیران قبلی بیمه ایران که در دوره من هم نبود» عنوان کرد.
انتقاد از سخنرانی قم
دانش جعفری در ادامه مراسم تودیع، سخنان صریح‌تری بیان کرد و به انتقاد از رئیس‌جمهوری پرداخت و اظهار داشت: «در همین سخنرانی اخیر قم که بازتاب وسیعی داشت، ریشه‌های این نوع گزارش‌های غیرکارشناسی که بدون کنترل کردن با مراجع بالاتر ارائه شده، به راحتی قابل مشاهده است.
در جلسه دولت با جناب آقای دکتر (احمدی‌نژاد) صحبت کردم و گفتم طرح این بحث‌ها به کشور آسیب می‌رساند. ایشان گفتند منظور من این بوده که مشکلات نظام‌های مالیاتی، گمرک و بانک را بشکافم و قصد دیگری در کنار نبوده است. با این حال وقتی بعداً به مطلب دقیق شدم، همان نگرانی که داشتم، بیشتر شد. اولاً هیچ یک از رؤسای گمرک، مالیات و یا دخانیات از مسائل مطروحه با خبر نبودند و ایرادات اشاره شده جملگی قابل خدشه است.»
دانش جعفری اضافه کرد: «به طور مثال همه می‌دانند که در حال حاضر واردات سیگار در کشور کاملاً آزاد است و هیچ امتیاز انحصاری به کسی داده نشده است. 21 شرکت بزرگ و کوچک، بازار واردات رسمی سیگار ایران را در اختیار دارند و در سال 1386 حدود 300 میلیون یورو واردات داشته‌اند.
چطور ممکن است فردی برای گرفتن مجوز واردات سیگار که هیچ مانعی هم برای آن وجود ندارد، حاضر باشد 5 میلیارد حق حساب بدهد؟! این بحث منطقی به نظر نمی‌رسد! و یا این مطلب که گفته شد 2 کارخانه مثل هم که هر 2 یک چیز تولید می‌کنند و به یک اندازه تولید خود را فروخته‌اند، چرا از یکی 300 میلیون تومان و از دیگری 3 میلیون تومان مالیات گرفته‌اند؟!
بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌داد چنین موضوعی هیچ سابقه‌ای در سازمان مالیاتی ندارد. تازه نظام مالیاتی ما بر اساس فروش نیست که هر دو به یک اندازه مالیات بدهند. در نظام مالیاتی ما، بر اساس درآمد (یعنی فروش منهای هزینه) مالیات تعیین می‌شود. این امکان وجود دارد که هزینه 2کارخانه به هر دلیل متفاوت باشد. ای کاش جزئیات موضوع قبلا مورد بررسی دستگاه مربوطه قرار می‌گرفت و اینطور شتاب‌زده عمل نمی‌شد!»
وی اظهارات رئیس‌جمهوری در مورد دخالت بانک‌های خصوصی در بازار مسکن را نیز خدشه‌دار خواند و علت اصلی بحران بازار مسکن را تقاضای سوداگرانه ناشی از تزریق نقدینگی عنوان کرد و از تزریق بی‌رویه دلارهای نفتی به اقتصاد کشور از طریق بودجه، انتقاد کرد.
انتقاد از جهرمی
محمد جهرمی، دیگر مخاطب سخنان آتشین دانش جعفری بود که درباره او گفت: «در طول این دوره هر قدر من و بانک مرکزی تلاش کردیم این دوست صمیمی و دوست داشتنی‌مان جناب آقای دکتر جهرمی را که اخیراً از حوزه سیاسی وارد فعالیت‌های اقتصادی شده، متقاعد کنیم که چاپ اسکناس برای ایجاد اشتغال مفید نیست، اما موفق نشدیم. حتی اگر هم بانک‌ها منابع مختصری را برای طرح‌های مورد نظر اختصاص می‌دهند، باید دید طرح‌های زودبازده جدید مهمتر هستند یا تامین سرمایه در گردش بانکی؟»
کلام نهایی؟
«کار اصلی من در وزارت امور اقتصادی و دارایی ایجاد آرامش در اقتصاد کشور بود»، این مطلع بخش پایانی سخنان دانش جعفری بود. وی گفت: «به دور از هیجان کار کردم و سعی کردم هر فردی یا دستگاهی که با مانعی در انجام کار اقتصادی خود برخورد می‌نمود را برطرف کنم. سعی کردم از همه کسانی که کار بلد هستند که عمدتاً از مجموعه کارکنان این وزارت بود استفاده کنم. فضای داخلی را برای کار خلاق آرام نگه‌داشتم و با وجود این که خودم تحت فشار بودم سعی کردم حتی‌المقدور آن را به سازمان منتقل نکنم. از اتوبوس هم استفاده نکرده، تنها آمده و تنها می‌روم.»
مسائل دوره هیجانی از زبان وزیر سابق اقتصادی و دارایی
* ناهمواری‌های بسیاری برای انجام کار وجود داشت و خیلی از مسایل غیرقابل پیش‌بینی بود.
* نسبت به تجربه گذشته کشور و یا آدم‌هایی که تجارب خوبی داشتند نظر مثبتی وجود نداشت. این درحالی بود که هنوز نقشه راه برای آینده موردنظر نیز آماده نشده بود.
* بسیاری از مفاهیم پذیرفته شده علم اقتصاد در دنیای امروز از قبیل تاثیر نقدینگی در تورم و یا چگونگی تقسیم کار مطلوب بین دولت و مردم زیر سؤال بود.
*به برنامه چهارم به‌عنوان سندی لازم الاتباع نگاه نمی‌شد این درحالی بود که هیچ تلاشی برای تغییر آن نیز نمی‌شد.
* مسایل جنبی دست چندم کشور که اصولا اهمیت نداشتند، تبدیل به مسئله دست اول کشور می‌شدند.
* دولت به دلایل متعدد با حوزه پیرامونی خودش دچار مسئله می‌شد.
* در هر صورت نظام بانکی در این دوره به‌صورت مستمر تحت فشار قرار داشت.
* در طرح مربوط به انحلال سازمان برنامه هم دیده بودم که این اقدام حساب شده نبود و جز ایجاد سرخوردگی و یاس برای کارکنان این سازمان عظیم اثر دیگری نداشت.
* در قسمت بازرسی رئیس‌جمهور افرادی نفوذ کرده بودند که جز ناراضی‌های دستگاه‌ها بودند.
* در سخنرانی اخیر قم نیز که بازتاب وسیعی داشت، ریشه‌های گزارشات غیرکارشناسی که بدون چک کردن به مراجع بالاتر رسیده به راحتی قابل مشاهده است.
* در مورد دخالت بانک‌های خصوصی و مؤسسات اعتباری در بازار مسکن نیز تاملاتی وجود دارد.
* ریشه اصلی رشد نقدینگی فزاینده در اقتصاد ما را باید در بودجه دولت، در کسری بودجه‌های آشکار و پنهان و یا در اضافه خرج‌های آشکار و پنهان آن جست و جو کرد.
* در طول این دوره هر قدر من و بانک مرکزی تلاش کردیم این دوست صمیمی و دوست داشتنی مان جناب آقای دکتر جهرمی را که اخیرا از حوزه سیاسی وارد فعالیت‌های اقتصادی شده، متقاعد کنیم که چاپ اسکناس برای ایجاد اشتغال مفید نیست، اماموفق نشدیم.
